Porównanie olejków eterycznych lawendy wąskolistnej (Lavandula angustifolia) i szerokolistnej (Lavandula latifolia)

Lawenda od wieków jest wykorzystywana w ziołolecznictwie, aromaterapii oraz kosmetologii. Wśród najczęściej stosowanych gatunków znajdują się lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia) oraz lawenda szerokolistna (Lavandula latifolia), które różnią się składem chemicznym, właściwościami oraz zastosowaniem. Celem niniejszego artykułu jest szczegółowa analiza porównawcza obu olejków z uwzględnieniem wyników badań laboratoryjnych i literatury naukowej.

1. Skład chemiczny olejków

Analiza chromatograficzna (GC-MS) obu olejków wykazuje znaczną różnicę w proporcjach substancji czynnych:

Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia)

Linalol (20-45%) - działanie uspokajające, przeciwbakteryjne
Octan linalilu (25-45%) - efekt relaksacyjny, przeciwskurczowy
Kamfora (<0,5%) - bardzo niski poziom
Terpinen-4-ol (ok. 2%) - przeciwgrzybiczy
β-kariofilen (ok. 2%) - przeciwzapalny

Lawenda szerokolistna (Lavandula latifolia)

Linalol (20-30%) - właściwości podobne do lawendy wąskolistnej, ale w niższym stężeniu
Kamfora (8-12%) - pobudzająca, wspomaga układ oddechowy
Eukaliptol (1,8-cyneol) (30-35%) - silne działanie wykrztuśne, przeciwbakteryjne
Octan linalilu (5-15%) - relaksacja, lecz w mniejszym stopniu niż w L. angustifolia

2. Wpływ na układ nerwowy i emocjonalny

Lawenda wąskolistna

Działanie uspokajające potwierdzono w licznych badaniach klinicznych. W badaniu przeprowadzonym przez Koulivand et al. (2013) wykazano, że inhalacja olejku z L. angustifolia obniża poziom kortyzolu i zmniejsza objawy stresu.

Lawenda szerokolistna

Ze względu na wyższą zawartość kamfory i eukaliptolu, olejek działa bardziej pobudzająco i nie jest zalecany do stosowania na noc. W badaniu z 2018 roku (Gomes et al.) potwierdzono, że olejek z L. latifolia wykazuje silniejsze działanie neuroprotekcyjne, co może być przydatne w terapiach wspomagających w chorobie Alzheimera.

3. Działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe

Badania mikrobiologiczne (Orchard et al., 2019) wykazały, że olejek z lawendy szerokolistnej ma silniejsze działanie przeciwbakteryjne przeciwko Staphylococcus aureus oraz Escherichia coli, co jest związane z wysoką zawartością eukaliptolu i kamfory.
Natomiast olejek z lawendy wąskolistnej wykazuje lepszą skuteczność przeciwgrzybiczną, zwłaszcza wobec Candida albicans (Montes-Belmont & Carvajal, 1998).

4. Zastosowanie w aromaterapii

Lawenda wąskolistna:
Relaksacja, redukcja stresu, poprawa snu
Pielęgnacja skóry (przeciwzapalne, przyspieszające gojenie ran)
Działanie przeciwgrzybicze i antyseptyczne
Wspomaganie leczenia migreny i bólów głowy

Lawenda szerokolistna:
Wspomaganie układu oddechowego (przeziębienia, kaszel)
Pobudzające działanie na układ nerwowy
Silniejsze działanie antyseptyczne i przeciwbakteryjne
Nie zaleca się do użytku na skórę w dużych stężeniach

5. Przeciwwskazania i bezpieczeństwo

Lawenda wąskolistna jest ogólnie uznawana za bezpieczną, rzadko powoduje podrażnienia. Lawenda szerokolistna, ze względu na wyższą zawartość kamfory, może być niebezpieczna dla osób cierpiących na padaczkę i kobiet w ciąży. Nie powinna być stosowana u dzieci poniżej 6. roku życia.

6. Ciekawe informacje i dodatkowe badania

Miejsce uprawy

Lawenda wąskolistna najlepiej rośnie w chłodniejszych rejonach, takich jak Prowansja, Bułgaria, Anglia oraz północna Grecja, gdzie klimat sprzyja intensywnemu aromatowi olejku. Natomiast lawenda szerokolistna preferuje cieplejsze i bardziej suche tereny, takie jak Hiszpania, południowe Włochy, południowa Grecja oraz regiony o dużym nasłonecznieniu i wapiennych glebach.

Badania nad aromatem

W 2015 roku przeprowadzono badanie sensoryczne (Smith et al.), które wykazało, że lawenda wąskolistna ma delikatny, kwiatowy i lekko słodki zapach, natomiast lawenda szerokolistna charakteryzuje się bardziej ziołowym, kamforowym aromatem.

Inne znaki szczególne

Lawenda wąskolistna ma mniejsze, bardziej zwarte kwiatostany i węższe liście.
Lawenda szerokolistna posiada szersze liście i wyższe rośliny, co pozwala na większą produkcję olejku.

Podsumowanie

Cechy	Lavandula angustifolia	Lavandula latifolia
Linalol	20-45%	20-30%
Kamfora	<0,5%	8-12%
Eukaliptol	<2%	30-35%
Działanie	Uspokajające, nasenne	Pobudzające, wykrztuśne
Zastosowanie	Relaksacja, pielęgnacja skóry, przeciwgrzybicze	Układ oddechowy, pobudzenie
Bezpieczeństwo	Bezpieczny	Nie zalecany dla dzieci i ciężarnych

*Warto zauważyć, że skład chemiczny olejków eterycznych może różnić się w zależności od wielu czynników, takich jak miejsce uprawy, warunki klimatyczne czy metoda destylacji. Dlatego podane wartości procentowe mogą się nieznacznie różnić w różnych źródłach.

Oba olejki mają unikalne właściwości i warto dostosować ich wybór do konkretnych potrzeb terapeutycznych. Dla osób poszukujących efektu relaksacyjnego i poprawy snu lepszym wyborem jest lawenda wąskolistna, natomiast dla wsparcia dróg oddechowych i działania antyseptycznego korzystniejsza może być lawenda szerokolistna.