Dowiedz się więcej o głównych rodzinach chemicznych obecnych w olejkach eterycznych: aldehydy, estry, etery, ketony, monoterpeny, tlenki, fenole, seskwiterpenole i inne...

Zrozumienie podstawowych rodzin chemicznych olejków eterycznych pomaga w lepszym poznaniu ich właściwości terapeutycznych oraz zasad bezpiecznego stosowania. Choć nie zawsze można przypisać wszystkim przedstawicielom danej rodziny identyczne działanie, znajomość ich ogólnych cech może stanowić cenną wskazówkę przy wyborze odpowiedniego olejku.

Zalecamy także szczegółowe zapoznanie się ze składem chemicznym każdego olejku (dostępnym w raportach GC/MS na naszej stronie) oraz jego zastosowaniami, korzyściami i zasadami bezpieczeństwa.

Aldehydy

Właściwości terapeutyczne:

• Silne działanie przeciwgrzybicze – rekomendowane łączenie z olejkami o działaniu kojącym, np. sandałowym lub lawendowym.
• Przeciwzapalne i przeciwskurczowe.
• Antybakteryjne i tonizujące układ nerwowy.
• Efekt chłodzący.
  

Zasady bezpieczeństwa:

• Olejki bogate w aldehydy mogą podraźniać skórę, zwłaszcza po utlenieniu.
• Citral (geranial i neral) może działać drażniąco na skórę i błony śluzowe.
• Stosować w niskich stężeniach: 5-6 kropli na 30 ml oleju nośnikowego.
• Olejki z wysoką zawartością aldehydów przechowywać w szczelnie zamkniętych butelkach, w ciemnym i chłodnym miejscu.
• Osoby z nowotworami hormonozależnymi powinny unikać długotrwałego stosowania.

Przykładowe olejki bogate w aldehydy:

• Olejek cytronelowy Jawa (Cymbopogon winterianus)
• Olejek z trawy cytrynowej (Cymbopogon flexuosus)
• Olejek melisowy (Melissa officinalis)

Estry

Właściwości terapeutyczne

• Przeciwskurczowe – od łagodnego po silne działanie. Wielu aromaterapeutów uważa izobutyloangelat (obecny w rumianku rzymskim) za jeden z najlepszych składników przeciwskurczowych.
• Uspokajające, balansujące i kojące – regulujące autonomiczny układ nerwowy. Olejki bogate w estry często mają właściwości podnoszące na duchu i znane jako „komponenty równoważące”.
• Przeciwbólowe (np. rumianek rzymski, lawenda, ylang-ylang).
• Wspomaganie trawienia – niektóre estry są pomocne w trawieniu, np. w olejkach z kardamonu, rumianku rzymskiego i bergamotki.
• Przeciwzapalne – łagodzące podrażnienia skóry i wysypki.
• Adaptogenne – wspierają radzenie sobie ze stresem.
  

Środki ostrożności

• Zazwyczaj bezpieczne dla skóry.
• Wyjątek: metylosalicylan (np. w golterii) może powodować podrażnienia.

Popularne olejki eteryczne bogate w estry

• Olej eteryczny z bergamotki (Citrus bergamia)
• Olej eteryczny z kardamonu (Elettaria cardamomum)
• Olej eteryczny z szałwii muszkatołowej (Salvia sclarea)
• Olej eteryczny z jaśminu (Jasminum sambac)
• Olej eteryczny z lawendy (Lavandula angustifolia)
• Olej eteryczny z rumianku rzymskiego (Chamaemelum nobile)
• Olej eteryczny z róży i geranium (Rosa x damascena / Pelargonium x asperum)
• Olej eteryczny z golterii (wintergreen) (Gaultheria fragrantissima)

Etery

Właściwości terapeutyczne:

• Działanie rozkurczowe
• Wspomaganie zdrowia układu pokarmowego.

Środki ostrożności:

• Mogą draźnić skórę.
• Stosowanie w większych dawkach może budzić obawy dotyczące toksyczności – Zalecane stosowanie w niskich stężeniach (<1%) i tylko w przypadku nagłych, krótkoterminowych zastosowań.
• Unikać w ciąży i przy długoterminowym stosowaniu.

Przykłady olejków eterycznych o wysokiej zawartości eterów:

• Olejek eteryczny z anyżu (Pimpinella anisum)
• Olejek eteryczny z kopru włoskiego (Foeniculum vulgare)

Ketony

Właściwości terapeutyczne:

• Działanie mukolityczne, wykrztuśne, przeciwbólowe.
• Niektóre olejki bogate w ketony mogą wspomagać gojenie blizn i ran, np. lawenda szypułkowa i wetiweria.
• Mięta pieprzowa, rozmaryn ct kamfora i lawenda szypułkowa mogą wpływać na krążenie.

Środki ostrożności:

• Ketony różnią się między sobą – nie mają identycznych właściwości terapeutycznych ani jednakowych ograniczeń dotyczących bezpieczeństwa, dlatego każdy składnik należy rozpatrywać indywidualnie.
• Do nietoksycznych ketonów należą: menton, werbenon, wetiwon, fenchon, karwon, piperiton, jazmon i tumeron.
• Niektóre olejki zawierające kamforę (np. rozmaryn ct kamfora, lawenda szypułkowa) mogą budzić obawy dotyczące bezpieczeństwa.
• Olejków z kamforą nie należy stosować u osób cierpiących na epilepsję, kobiet w ciąży ani osób z wysoką gorączką.
• Nie należy aplikować preparatów zawierających kamforę w pobliżu nosa niemowląt i małych dzieci. Jej spożycie przez dzieci może być śmiertelne – już cztery łyżeczki stanowią dawkę letalną!
• Kamfora może powodować drgawki zarówno po spożyciu doustnym, jak i – rzadziej – przez inhalację.
• Kamfora może wywołać poronienie, choć tylko w niemal śmiertelnych dawkach.
• Olejki zawierające kamforę należy stosować wyłącznie przez krótki czas i w małych ilościach.
• Ogólna zasada mówi, że ketony powinny stanowić maksymalnie 1% w 30 ml mieszanki olejków eterycznych.
• Ketony są trudniej metabolizowane przez wątrobę i mogą się kumulować, co budzi obawy dotyczące długoterminowego stosowania w wysokich dawkach. Osoby z chorobami wątroby powinny stosować minimalne ilości olejków bogatych w ketony.
• Kamfora jest stymulantem ośrodkowego układu nerwowego (OUN), ale w nadmiarze może prowadzić do jego depresji.

Przykłady olejków eterycznych o wysokiej zawartości ketonów:

• Olejek eteryczny z mięty pieprzowej (Mentha x piperita)
• Olejek eteryczny z rozmarynu ct kamfora (Rosmarinus officinalis ct camphor)
• Olejek eteryczny z lawendy szypułkowej (Lavandula latifolia)
• Olejek eteryczny z kurkumy (Curcuma longa)
• Olejek eteryczny z wetiwerii (Vetiveria zizanoides)